Tonal i nagual to dwie strony natury. Tonal to zwykły świat przedmiotów i postrzegania. Nagual to nieuchwytny duch będący podstawą wszystkiego. Celem ścieżki wojownika jest połączenie się z nagualem. W kulminującym momencie praktyki wojownika następuje rozwinięcie skrzydeł jego percepcji i dotknięcie swojej pełni. Castaneda pisze o tym, gdy dwa razy skoczył w przepaść.

Skok Carlosa w przepaść

Skrzydła percepcji zmusiły Carlosa do dotknięcia swej pełni. Wędrował tam i z powrotem, od naguala do tonala. Został rzucony dwa razy, żeby wykluczyć pomyłkę. Za drugim razem udało mu się w pełni doświadczyć podróży w nieznane. Percepcja rozpostarła skrzydła wtedy, kiedy coś w nim uświadomiło sobie swoją prawdziwą naturę. Jest wiązką. To jest wyjaśnienie czarowników. (foto: Joseph Frank on Unsplash)

Nagual jest źródłem

Wszystkie możliwe uczucia, istoty i jaźnie pływają w nim jak łodzie, spokojne, niezmienne, wieczne. Potem klej życia spaja ze sobą niektóre z nich. Klej życia, łącząc te uczucia, stwarza istotę. Istota ta traci poczucie swojej prawdziwej natury oślepiona blichtrem i ogłuszona wrzawą strefy, gdzie kręcą się inne istoty, czyli tonala. To w tonalu istnieją ujednolicone struktury. Istota pojawia się w tonalu, kiedy siła życia złączy ze sobą wszystkie potrzebne uczucia. Tonal zaczyna się wraz z narodzinami, a kończy w momencie śmierci. Kiedy tylko siła życia opuszcza ciało, wszystkie te pojedyncze świadomości rozpadają się i wracają tam, skąd przyszły, do naguala.

Wojownik rozwija skrzydła percepcji

To, co robi wojownik, podróżując w nieznane, bardzo przypomina umieranie, z tym jednak wyjątkiem, że wiązka pojedynczych uczuć nie ulega dezintegracji, ale rozluźnia się nieco, nie rozpadając się przy tym. Jednak w momencie śmierci uczucia rozdzielają się i zaczynają poruszać się niezależnie, jakby nigdy nie stanowiły całości.

Z centrum woli można widzieć naguala

Nie istnieje żaden sposób odniesienia się do naguala. Można tylko być jego świadkiem. Wyjaśnienie czarowników mówi, że każdy ma centrum, z którego da się obserwować naguala – wolę. Tak więc wojownik może wejść w nagual i pozwolić, żeby jego wiązka układała się i przekształcała na wszystkie możliwe sposoby. Sposób ekspresji naguala pozostaje osobistą sprawą wojownika, od niego zależy układanie i przekształcanie wiązki. Podstawowa jest forma ludzka, inaczej ludzkie uczucie, prawdopodobnie dla ludzi najprzyjemniejsza.

Według Carlos Castaneda, Tom 4. „Opowieści o mocy”, Rozdział 13. Bańka percepcji